Het experimentele netwerk rond Radar

Bayar en Ramon.jpg

Ramon (links) en Bayar (rechts) met Carla M. Schot, medeoprichtster van Radar, en Michel Bartosik

De tweede reden waarom Radar een experimenteel tijdschrift is, is de lijst met medewerkers, die steeds circuleren in experimentele poëziekringen. De frequente namen zijn onder anderen Ramon, De Vree, Van der Hoeven, Carette en Jaak Fontier. Ramon creëert visuele gedichten en theoretiseert die poëticale stroming, bijvoorbeeld in zijn boek Vorm & Visie (2014). Zijn essays over de visuele poëzie in Vlaanderen zijn baanbrekend, omdat buiten Ramon en De Vree niemand hen vooraf ging. Paul De Vree is de bekendste Vlaamse visuele dichter en Van der Hoeven schreef mee aan het tijdschrift De Tafelronde van De Vree.

Om te beginnen drukte de Antwerpse uitgeverij Contramine de afleveringen van Radar. Contramine of ‘oppositie voeren, dwars zijn’ werd opgericht door het dichterskoppel Maris Bayar en Tony Rombouts, die beiden in de redactieraad zetelden van en schreven voor Radar. De uitgeverij publiceerde -zoals de naam Contramine doet vermoeden- poëzie die experimenteel is (Brems en De Geest 1991). Mocht Radar echt “tasten naar alles wat leeft in de literatuur” en bijgevolg ook dominante poëtica zoals het nieuw-realisme volgen, zou een andere drukkerij instaan voor het drukken van het tijdschrift. De werkrelatie met Radar verliep vlot, en als dank schrijft Ramon (1979: 37-38) bij het vijfjarig bestaan van Contramine een positief eerbetoon. Het is geen toeval dat Contramine Radar drukt.

 

 

  • Bayar en Ramon.jpg

    Ramon (links) en Bayar (rechts) met Carla M. Schot, medeoprichtster van Radar, en Michel Bartosik

  • Van der Hoeven.jpg

    De experimentele dichter Jan Van der Hoeven

  • Radar 3 en 4.jpg

    Het dubbelnummer 3/4 over Jan Van der Hoeven

  • 7 en 8.jpg

    Dubbelnummer 7/8 van Radar is een sleutelnummer voor de visuele poëzie in Vlaanderen

Het aandeel van Jan Van der Hoeven en Paul De Vree in Radar was tweeledig: het tijdschrift publiceerde hun bijdragen en zij kregen beiden een nummer gewijd aan hun werk. Van der Hoeven ontkent zelf de visuele poëzie te beoefenen, maar Ramon suggereert dat er toch een verband is door een gemeenschappelijk vorm-en taalbewustzijn en een gemeenschappelijk engagement: “Van der Hoeven is een volbloed experimenteel” (Ramon 2000). Alleen al daarom is het betekenisvol dat Radar belang hecht aan zijn werk in de vorm van een dubbelnummer. Ramon (1975: 7-29) schreef zelf het omvangrijkste werk  in dat themanummer: het essay “Jan Van der Hoeven of het kantelen van blauw” dat maar liefst achttien pagina’s telt. Blauw was Van der Hoevens lievelingskleur en de kleur van de cover van nummer 3/4. Het is meteen de enige cover die Radar in kleur heeft gedrukt. Daar komt nog bij dat in de vijfde aflevering van Radar in ‘mat’ een nummer rond concrete en visuele poëzie wordt aangekondigd dat van zijn hand zal zijn: “Radar’s tweede jaargang zal afgesloten worden met een dubbelnummer over concrete poëzie, waarbij Jan Van der Hoeven reeds druk aan het werk is om samen met Paul de Vree van deze uitgave een waar internationaal document te maken” (Redaktie 1976: 2). Het podium dat Ramon aan de visuele poëzie wilde bieden komt zo tot stand, voornamelijk omdat aflevering 7/8 de visuele poëzie in Vlaanderen theoretiseert.

 

Radar 3 en 4.jpg
De vree nummer.jpg
de vree.jpg

Vervolgens is de laatste aflevering een verzameling hommages die oorspronkelijk bedoeld was om Paul De Vree bij leven cadeau te geven, maar die uiteindelijk een postuum nummer werd met zelfs enkele internationale bijdragen. De invloed die De Vree uitoefende op Ramon was veel verregaander dan Ramon zelf vermoedt. Zo wilde Radar de visuele poëzie bij een groter publiek onder de aandacht brengen, iets wat te voren enkel door De Tafelronde bereikt werd, ondanks de intentie van De Vrees tijdschrift de traditie in ere te houden (Ramon 2014). De Vree is, om het kort te stellen, onlosmakelijk verbonden met de visuele poëzie. Het spreekt dan ook voor zich dat diens themanummer aansluit bij de poëtica van Radar.