Culturele collaboratie

unnamed.jpg

Met de term collaboratie moet genuanceerd worden omgesprongen. Collaboratie is niet per se de tegenpool van het verzet en niet elke collaborateur is ‘even slecht’. Een handig middel om de graad van collaboratie te meten, is door gebruik te maken van de c-curve (De Vos, 2009). Die curve omvat een lijn waarop schrijvers elf mogelijke posities kunnen innemen met betrekking tot hun ideologie en schrijven. Alle posities beginnen met een ‘c’ in de naam. Bij Westland gaat het in grote mate om de commitment-positie die wordt ingenomen. Schrijvers zetten zich in voor een groot- Germaans ideaal via hun poëzie. Hun commitment leunt dicht aan bij collaboration van culturele aard. Door gebruik te maken van zo’n lineaire voorstelling verdwijnt het zwart-witte beeld over collaboratie en verzet en wordt het een continuum van posities waarin de schrijvers laveren. 

Westland: kultureel-letterkundig tijdschrift voor Vlaanderen kan met haar inhoud geplaatst worden in het domein van de ‘culturele’ collaboratie. Daarmee wordt bedoeld dat er werd gecollaboreerd met de Duitse bezetter vanuit culturele overtuiging via propagandistische en Duits-ideologische poëzie. Maar ook hier is nuance aangewezen. Hoewel schrijvers in Westland ook expliciet melding maken van Hitler en de Duitse bezetter, schrijven anderen veeleer vanuit een Vlaamse ideologie en gebruiken ze het Duits ideaal louter als spiegel.

Leidersfiguren binnen deze culturele collaboratie waren Jef van de Wiele, oprichter van DeVlag (1936), Cyriel Verschaeve en Joris van Severen. DeVlag bijvoorbeeld onderzocht culturele verbanden tussen de Vlaamse en de Duitse cultuur en verspreidde die ideeën door middel van poëzie en essays. Van de Wiele werd door de SS ook verantwoordelijk gesteld voor het oprichten van een Reichland Flandern. Cyriel Verschaeve richtte de Vlaamse Landleiding op. Deze uitgebreide achtergrond is nodig om de ideologie van een tijdschrift als Westland juist te kunnen interpreteren. De redactieleden van Westland gebruikten diezelfde spiegel om een tijdschrift te publiceren dat een Groot-Germaanse eenheidsgedachte propageerde binnen het Vlaamse culturele landschap . In dit onderzoek willen we nagaan wat de kenmerken zijn van de poëzie die in Westland werd gepubliceerd, en hoe ze past binnen het kader van die Germanische Einheitsgeist.